بی گمان برای هر انسانی دست یابی به خوشبختی همیشگی و پایدار، دغدغه فکری و عملی اوست. از این رو می کوشد بر اساس بینش و نگرش خود از هستی و فلسفه آن، خوشبختی و سعادت را به دست آورد.
کسی که دنیا را اصالت می بخشد و تنها بدان باور دارد، می کوشد تا با تامین همه مقتضیات خوشبختی و رفع و دفع همه موانع سعادت، آن را در همین دنیا تجربه کند. اما کسانی که دنیا را تنها بخشی کوچک از هستی می دانند و به جهان

 برتر و کامل تر باور دارند، می کوشند تا بر اساس این باور خویش، شرایطی را فراهم آورند تا در آن جهان به خوشبختی و سعادت پایدار دست یابند. البته این بدان معنا نیست که به خوشبختی و سعادت در این دنیا ننگرند و بی توجه بدان باشند، بلکه به این معناست که همه همت و تلاش خویش را مصروف چیزی می کنند که از نظر آنان کامل تر و پایاتر و بهتر است.

مساله مهم برای این باورمندان، آگاهی یافتن از موقعیت و وضعیت خویش در جهان آخرت است؛ زیرا آنان برای دست یابی به خوشبختی و سعادت پایدار و همیشگی، از بسیاری از خواسته ها و تمایلات نفسانی خویش می گذرند و تکالیف و وظایفی را به جا می آورند. از این رو اندیشه بهشتی شدن، آگاهی از بهشتی بودن را در آنان تقویت می کند و به عنوان یک دغدغه برای آنان تبدیل می کند. لذا بسیاری می پرسند که آیا در شرایط بهشتی بودن هستند؟ چه نشانه هایی را می توان یافت که به کمک آن ها اطمینان و آرامش قلبی پدید آید که از بهشتیان خواهند بود؟

نویسنده در این مطلب بر آن است تا بر پایه آموزه های قرآنی، نشانه های بهشتیان را معرفی کند و به این پرسش و دغدغه فکری جاودانگی در بهشت، پاسخ درخوری دهد. اینک با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.
بر پایه گزارش های قرآنی، بهشت مکانی از جهان اخروی است که در آن انسان به سعادت و خوشبختی جاودانه دست می یابد. هر چند که بهشت های متعددی هم از نظر زمانی و هم از نظر تعدد و تنوع بیان شده است ولی می توان گفت که هر یک از آن ها برای انسان از مطلوبیت خاصی برخوردار است.
قرآن گزارش می کند که اصولا جایگاه ابتدایی و نخستین بشر، بهشت بوده است و خداوند پس از آفرینش آدم (ع) و همسرش آنان را در بهشت عدن خویش اسکان داده است. با این همه به سبب تمرد و عصیانی از سوی آدم و حوا به عنوان نخستین انسان ها، آن دو از بهشت عدن رانده شده و از آن جا هبوط کرده اند.

بهشت مطلوب آدمی

با این همه خداوند به فرزندان آدم عنایت و لطف بسیار نموده و شرایط بازگشت را به سوی بهشت های برتر فراهم آورده است. از این رو، کتاب های آسمانی و پیامبران را به سوی ایشان روانه داشت تا با عمل به آموزه های آن، فرصت و ظرفیت بازگشت به مکان قدس الهی را بازیابند، زیرا این مکان مقدس، جایی برای انسان های متمرد و عاصی نیست مگر آن که توبه کرده و راه خویش را دوباره پیدا کرده باشند.

انسان پس از دوره زمینی و مادی در دنیا و کسب و تحصیل و تحقیق کمالات اسمای الهی می تواند به سوی بهشت جاودانه حرکت کرده و بازگردد. این بازگشت به سوی خداوند و بهشت رضوان الهی به گونه ای است که دیگر راه بازگشتی نیست و هر کسی که به آخرت گام گذارد دیگر بازگشتی را نمی تواند پس از قیامت کبرا متصور شود؛ زیرا جهان اخروی، پس از قیامت، جهانی است که از فروپاشی این دنیای مادی پدید می آید و تغییرات و تبدلات شگفتی تجربه می کند.

البته هر انسانی در گذر از شدن های خویش، جهان های متعددی را تجربه خواهد کرد که از جمله می توان به جهان و عالم برزخ اشاره کرد که در آن جا نیز بهشت ها و دوزخ های متعدد و متنوعی است، همچنان که در جهان اخروی نیز بهشت ها و دوزخ های متعددی وجود دارد که برپایه سطح ظرفیت و کمالات هر شخص و یا گروهی شکل می گیرد. هرچه انسان ها در فرآیندشدن زمینی خویش، صفات و اسمای الهی را در خود تحقق بیش تر و کامل تری دهند و یا به اتمام رسانند، مقامات ایشان نیز متفاوت و بهتر خواهد بود و از بهشت های خاص خود بهره می گیرند. در روایات از هشت بهشت سخن به میان آمده است. البته در زیر مجموعه هر یک از این بهشت ها می توان بهشت هائی با سطوح مختلف را مشاهده کرد که بر اساس درجات اشخاص در کمال یابی ایجاد می شود.

انسان ها از همان آغاز هبوط، در اندیشه بازگشت به سوی بهشت بوده و هستند، زیرا ورود به بهشت به معنای آن است که شخص توانسته است همه کمالات الهی را در خود تجلی دهد و صبغه و رنگ الهی به خود گیرد و متاله شود. این متاله شدن و رنگ الهی گرفتن، به معنای حضور در بهشت اخروی است که همه امکانات و نیازهای انسانی را داراست به گونه ای که بالاتر از آن برای وی متصور نخواهد بود. از آن جایی که انسان با متاله شدن، به این بهشت ها درمی آید، هر چه در این امر، اکمال و اتمام داشته با شد، به قرب بیش تری دست می یابد که نهایت و تمام آن رضوان الهی است. از این رو خداوند از آن به اکبر و بزرگ تر یاد می کند که فراتر از آن متصور نمی باشد.

بهشت اخروی با تمام تفاوت ها و تعددها و تنوع هایش، برخوردار از همه آن چیزهایی است که انسان به عنوان سعادت می شناسد و در جست وجوی آن است؛ بلکه می توان گفت در آن جا چیزهایی می یابد که بیرون از دایره تصوری وی است و خداوند افزون بر آن چه وی تصور و تخیل کرده چیزهای دیگر را نیز می بخشد. از این رو در قرآن سخن از متشابهات است (بقره آیه ۲۵) که افزون بر نعمت های متصور و موجود زمینی می باشد.

نشانه های بهشتی بودن

اکنون به این پرسش پاسخ داده می شود که چگونه انسان می تواند مطمئن شود که اهل بهشت است و این همه زحمات و تلاش های وی بیهوده نخواهد بود؟
مسلماً هر کسی وضعیت و موقعیت خود را از دیگری بهتر می داند و می شناسد. خداوند در این باره می فرماید: الانسان علی نفسه بصیره و لو القی معاذیره؛ انسان بر نفس خویش بصیر و آگاه است هرچند که در مقام بیان، عذر و توجیه می آورد. این بدان معناست که هر کس می داند در کدام مرحله و مقام می باشد.
بنابراین، هر کسی با نگاهی به خویشتن خویش می تواند وضعیت بهشتی و یا دوزخی بودن خود را به دست آورد. حتی به سادگی می تواند از مذبذب بودن خود نیز آگاه گردد که در این صورت باید در انتظار مردان اعراف نشین باشد که دستگیر و شفیع وی گردند.

با این همه قرآن راه هایی را برای شناسایی وضعیت هر شخص نسبت به آینده خود بیان می کند. این نشانه ها در حقیقت مجموعه فضیلت ها و منش هایی است که در طول فرآیندشدن، کسب کرده است.البته از آن جایی که شیطان به عنوان دشمن آشکار، همیشه درکمین آدمی است و هواهای نفسانی نیز به عنوان ستون پنجم به شیطان یاری می رساند، این امکان وجود دارد که انسان موقعیت خویش را از دست دهد و درجایگاهی پست تر از آن چه بوده قرارگیرد، ولی این اتفاق کم می افتد و عموم کسانی که در طریقت حقیقت قرارگرفته اند می توانند امید داشته باشند که با عنایت و فضل الهی از این میدان های سهمگین به سلامت بیرون آیند.

هرکسی به سادگی می تواند دریابد که درچه موقعیتی است و افزون براین که جایگاه خود را درآخرت بشناسد، می تواند حتی دریابد که در کدام درجه بهشت از درجات و بهشت ها قرار گرفته است.

این نشانه ها در منش، کنش و واکنش های شخص به خوبی قابل ردگیری و شناسایی است؛ چنان که با نشستن و برخاستن با وی و سخن گفتن درحوزه اندیشه و تفکر می توان بینش و نگرش بهشتی را از کلام و سخن او شناخت. به سخن دیگر سیما و سیرت فرد، خود بهترین گواه بر بهشتی بودن اوست؛ زیرا در مقام باور و عمل، به چیزی جز رضایت و رضوان الهی توجه ندارد و تنها رضای خداوند را در نگرش و عمل خویش می جوید.

اصولا حضور در بهشت برای کسانی که اهل گناه و معصیت هستند مقدور نیست. از این رو می توان گفت کسانی که اهل اجتناب از گناه و معصیت هستند، نشانه های خوشبختی و سعادت اخروی را هم اکنون می تواند ناظر باشند. خداوند در آیاتی چون ۶۸ و ۷۵ سوره فرقان به پرهیز از گناه به عنوان عامل دست یابی به بهشت سخن می گوید. این بدان معناست که انسانی که خود را همواره نسبت به گناه و معصیت دور می بیند و گرایشی به آن ندارد، اهل بهشت می باشد.

از این رو قرآن در آیات ۳۱ و ۳۲ سوره ق مواظبت شخص بر ترک گناه و ورود به جرگه متقین را موجب راهیابی شخص به بهشت معرفی می کند.

چنین انسان هایی اهل احسان و نیکوکاری نسبت به همه کس و همه چیز هستند. برای ایشان این معنا ثابت است که در مقام متاله بودن می بایست در نقش ربوبیت عبودی ظاهر شوند و دستگیر و یار و یاور دیگران بلکه همه موجودات هستی باشند؛ زیرا احسان و ربوبیت،خود بیانگر و نشانه ای از خلافت الهی انسان است. به این معنا که شخص خود را در مقام متاله ای می بیند که لازم است در مقام ربوبیت طولی درنقش پروردگاری ظاهر شود و احسان و توجه خاصی به دیگران داشته باشد.

آیات بسیاری از قرآن این نشانه بهشتی بودن را بیان می کند که می توان به آیاتی چون ۱۳۳ و ۱۳۴و ۱۴۸ سوره آل عمران و ۸۵ سوره مائده و ۱۰۰ سوره توبه و مانند آن اشاره کرد.

ضرورت اخلاص

از دیگر نشانه های بهشتی بودن می توان به اخلاص درهمه کارها اشاره کرد. بهشتیان اگر به گرسنه ای خوراک می دهند و یا بینوایی را می پوشانند و یا دربندی را می رهانند بی آن که نیازی به آنان داشته باشند و خواسته ای از آنان بخواهند، از آن روست که تنها خداوند را درنظر می گیرند؛ زیرا خداوند نیز بی آن که نیازی به کسی و یا چیزی داشته باشد از کرم خویش می بخشد و دراین راه حتی به کافر خویش نیز عنایت بسیار دارد. اهل بهشت چون بدین صفت الهی متاله و متخلق شده اند، این گونه هستند و بی هیچ چشم داشتی به کمک دیگران می شتابند و بیش از حد توان از خود ایثار می کنند تا دیگران در آسایش باشند و فرصت رهایی از بندهای دنیا را بیابند و در مسیر کمالی گام بردارند. این گونه است که خداوند درسوره انسان هنگامی که از اعمال اهل بیت عصمت و طهارت (ع) سخن می گوید، پاداش بهشتی بودن برای آنان را امری طبیعی و یک برآیند عادی می شمارد.

از دیگر نشانه های بهشتی بودن آن است، که اهل اطاعت محض از خداوند هستند. (نساء آیه ۱۳ و ۶۹و توبه آیات ۷۱ و ۷۲) و دراین راه به اطاعت پیامبران و دیگر اولیای معصوم می پردازند (فتح آیه ۱۷) و دراین راه ازهرگونه آزار و اذیتی نمی هراسند (آل عمران آیه ۱۹۵)
اهل استغفار از خطا و گناه هستند (آل عمران آیات ۱۳۵ و ۱۳۶) و با اعتصام به قرآن (نساء آیات ۱۷۴ و ۱۷۵) و محمد (همان) و اولیای الهی درمسیر کمالی گام برمی دارند و دستگیر دیگران می شوند.
روح بهشتیان همواره در اطمینان خاصی است، زیرا توجه و عنایت الهی را درخود می بینند (فجر آیات ۲۷ تا ۳۰) و با اقرار به ربوبیت الهی (فصلت آیه ۳۰ و احقاف آیات ۱۳ و ۱۴) خود به مقام پروردگاری درمی آیند و به کمک و یاری دیگران می شتابند تا آنان را در مسیر الهی قراردهند.

اهل امانت (مومنون آیات ۸ تا ۱۱) و امر به معروف و نهی از منکر بودن (توبه آیه ۱۱۱ و ۱۱۲) و درحال توانگری، و تنگدستی انفاق نمودن (آل عمران آیات ۱۳۳ و ۱۳۴) و یا اهل ایثار و از خودگذشتن بودن وبه دیگران توجه و اهتمام داشتن (انسان آیات ۸تا ۱۹) ازدیگر نشانه هایی است که قرآن برای اهل بهشت بیان می کند.

اهل بهشت درزندگی دنیوی، اهل پاکی از ظلم و ستم هستند (نحل آیات ۲۸ و ۳۲) و ازغنا و موسیقی مبتذل پرهیز می کنند (فرقان آیات ۷۲ و ۷۵) هرگز به دروغ گواهی نمی دهند (همان) و از حضور درمجالس باطل خودداری می ورزند (همان) اهل پند و اندرز هستند (انعام آیات ۱۲۶ و ۱۲۷) و درپیروی از خدا (غافر آیات ۷ و ۸ ) و سبقت جوئی درکارهای نیک و خیر (واقعه آیات ۱۰ و ۱۲) کوتاهی نمی کنند. از دشمنان خدا و مردم تبری می جویند (مجادله آیه ۲۲) و در راه دین و حرکت و استقامت در صراط مستقیم متحمل سختی ها می شوند (بقره آیه ۲۱۴)

همان گونه که درتزکیه نفس و خودسازی خویش تلاش می کنند (طه آیه ۷۶) تسلیم امر الهی می شوند(زخرف آیات ۶۹ و ۷۰) و دیگران را به سوی کارهای نیک توصیه و دعوت می کنند (سوره و العصر)
در برابر مردم، تواضع دارند (فرقان آیات ۶۳ و ۷۵و ۷۶) واهل خوف از خدا (رعد آیات ۲۱ تا ۲۳) و خضوع در برابرش (هود آیه ۲۳) و حافظ حدود الهی و قوانین او هستند (توبه آیات ۱۱۱ و ۱۱۲)
بهشتی ها در زندگی خویش اهل شکر (احقاف آیات ۱۵ و ۱۶) صبر (آل عمران آیه ۱۴۲) زکات (مائده آیه ۱۲) صداقت و راستگویی (مائده آیه ۱۱۹) و عمل صالح (بقره آیه ۲۵) می باشند.

عفت درکلام و رفتار را مراعات می کنند (مومنون آیات ۵ و ۱۰ و ۱۱) و عفو و گذشت را نسبت به دیگران روا می دارند (آل عمران آیات ۱۳۳ و ۱۳۴) به هنگام خشم، کظم غیظ دارند (همان) و در هنگام شهادت و گواهی به حق می دهند (معارج آیات ۳۳ و ۳۵) و مخالف هواهای نفسانی خویش هستند (هود آیه ۲۳) اهل نماز (انفال آیه ۳ و ۴) و روزه و وفای به عهد (مومنون آیات ۸تا ۱۱ و معارج آیات ۳۲ و ۳۵) ووفای به نذر (انسان آیات ۶ تا ۱۲) می باشند.

این ها بخشی از نشانه هایی است که می توان با آن، بهشتی بودن خود و دیگران را سنجید.
هرکسی که درزندگی این گونه باشد می توان گفت که او اهل بهشت است. دراین میان هرکسی بهتر می داند که اهل بهشت است و یا نیست؟ زیرا اعمال و مقاصد و نیات خویش را بهتر از دیگران می شناسد و می داند.
بنابر این اگر درباره وجود این نشانه ها درخود تردید دارید و گمان می برید که برخی از آن ها را ندارید تلاش کنید تا آن ها را در فرصت های باقیمانده از زندگی به دست آورید و خود را درجرگه بهشتیان در آورید تا در یوم الحسره، انگشت حسرت و ندامت به دندان نگزید.

باشد همگی با پیروی از آموزه های قرآنی، در مسیر بهشت رضوان گام برداریم و نشانه های آن را با متاله شدن درخود ایجاد کنیم.

بازنشر :سایت دعاگو