در این پست از سایت ذکر و دعاهای قرآنی دعاگو 2agoo.com دعا و نسخه ای مجرب و موثر برای افزایش تلاش و تقویت اراده را برای شما عزیزان قرار دادیم .
دعا و نسخه ای مجرب و موثر برای افزایش تلاش و تقویت اراده,دعای تقویت اراده,نسخه ای قوی و مجرب برای افزایش تلاش,دعای تقویت اراده,دستورالعمل قرآنی برای تقویت اراده و افزایش کوشش
دعا و نسخه ای مجرب و موثر برای افزایش تلاش و تقویت اراده
در دعای کمیل این چنین آمده:قوّ علی خدمتک جوارحی واشدد علی العزیمه جوانحی وهب لی الجد فی خشیتک…نیرومند سازبر کار کردن برای خودت اعضایم را،ومحکم گردانبر عزم وتصمیم،امیال درونم را،وجدیّت در خشیت خود را به من ببخش.
در دعاهای دیگر نیز دعاهائی برای تقویت اراده ونشاط داشتن در کار خیر ،وارد شده ،از جمله در دعای عالیه المضامین ودعای ابوحمزه ثمالی ،
مطالعه ادامه توضیحات خالی از لطف نیست.
دوست عزیز ابتدا در مورد تقویت اراده برای شما مطالبی را بیان می کنیم امید است مفید واقع شود:
نخست بهتر است شخص با اراده و فرد بى ثبات و فاقد اراده را توصیف کنیم. شخص با اراده کسى است که وقتى در مورد کارى، به خوبى تأمل کرد، تصمیم به انجام آن مىگیرد و با فعالیت و ثبات قدم، آن را به اجرا در مىآورد. بنابراین پافشارى بر تصمیمى غلط یا داشتن میلى قهرمانانه، ثبات قدم نخواهد بود. در مقابل فرد سست اراده، با کمترین مشکلى از انجام دادن کار، دلسرد شده و کوشش جهت تحقّق آن را متوقف مىکند. کسى که اراده قوى دارد، آنچه را که با تأمل خواسته است، باکوشش و ثبات قدم به دست مىآورد. شخص با اراده کسى است که داراى هدفى معقول بوده و تا موقعى که به آن نرسیده است، از تعقیب آن باز نمىایستد. مشکلات و موانع روانى یا مادى، به اراده و عزم او لطمه نمىزند و از پیشرفتش جلوگیرى نمىکند.
به طور کلی هر رفتاری که انسان انجام می دهد معلول سه عامل انگیزه، نیاز و هدف است. به عبارت دیگر در کنار هر رفتاری مثلث انگیزه، هدف و نیاز به چشم می خورد. حال اگر عوامل جانبی موجب شود که انگیزه فرد کاهش پیدا کند یا عدم دوراندیشی و نداشتن شناخت لازم باعث ابهاماتی در تعیین اهداف گردد به گونه ای که فرد دچار سردرگمی و بی هدفی شود و انگیزه ای برای انجام فعالیت های علمی نداشته باشد علاوه عدم احساس نیاز یا عدم تشخیص نیاز می تواند از جمله علل بی تفاوتی و بی رغبتی به مطالعه شود بنابراین باید به دقت زندگی خود را مطالعه کنید تا دقیقا عواملی که باعث بی انگیزشی یا بی هدفی و سردرگمی شما شده شناسایی کنید و سپس با آنها مقابله منطقی کنید.
«خواندن درس براى خدا» به معناى آن است که مقصود نهایى از تلاشها و مجاهدتهاى شبانهروزى انسان از تحصیل دانش کسب رضاى خدا باشد. این انگیزه لوازمى دارد از جمله: الف) تحصیل دانش، گرفتن نمره، اخذ مدرک و … را وسیلهاى در جهت خدمت صادقانه در راه خدا و اعتلاى جامعه اسلامى و بهبود وضعیت مردم قرار دهد و با خداى خویش عهد بندد که ضمن تأمین نیازهاى شخصى خود، هرگز هدف از علم را سود پرستى، جاه طلبى و امثال آن قرار ندهد. ب ) نشاط و تحرک علمى خود را متناسب با نیازهاى جامعه اسلامى و در راستاى هدف والاى خدمت به خلق خدا افزون سازد و بکوشد تا از جهت علمى و اخلاقى فردى لایق و کارآمد باشد. با توجّه به دو نکته فوق، در مىیابیم که نه تنها هدف الهى مانع اخذ نمره خوب نیست؛ بلکه چه بسا زمینهساز رشد علمى بیشتر نیز است. البته در شرایطى که بر انسان لازم مىشود فعالیتهاى دیگرى غیر از تحصیل انجام دهد، به طور طبیعى ممکن است در نمرههاى انسان تأثیر منفى داشته باشد و در این جاست که فرد با ایمان باید مجاهدت و تلاش بیشترى کند و یا با تشخیص دقیق اهم و مهم، یکى را برگزیند (یا نمره خوب با حذف دیگر فعالیتها و یا پرداختن به فعالیتهاى جانبى در حد معقول و قبول قدرى تنزل نمره). این نکته را یاد آور مىشویم که تحصیل رضایت، مسألهاى است که به بینش انسان در مورد حیات و هدف آن برمىگردد، و چیزى نیست که فقط با نیت و یا گفتن حاصل شود. اگر کسى این حقیقت را که: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ما از خداییم و به او باز مىگردیم» را دریافت کرد، آن گاه در مىیابد که اگر عملى براى خدا و در جهت و طریق او نباشد، آن عمل ضایع و از بین رفتنى است و تنها آنچه که در طریق اوست، مایه ارزش، رشد و تعالى آدمى مىباشد. بنابراین اگر مىخواهید مفهوم رضایت الهى را لمس کنید و بدانید که چه انگیزه مهم با ارزشى است، به نحوه نگرش خود به حیات و جهان بینى بیشتر بیندیشید و سعى کنید در این زمینه تفکر، تحقیق و مطالعه مداوم داشته باشید.
برای کشف عوامل بی تفاوتی راهکارهای زیر را به صورت جدی عملی سازید. انشاءالله مشکل برطرف خواهد شد.
1. گاهی اوقات اطرافیان و دوستان و هم اتاقی ها در خوابگاه یا در دانشگاه با بیان مطالبی از قبیل «این که بعد از فارغ التحصیلی کار مناسب برای جوانان نیست» انگیزه مطالعه و فعالیت های علمی را کاهش می دهد. برای رفع این مشکل باید از ارتباط با افراد منفی اجتناب کرد و با توکل به خداوند وظیفه فعلی شما که درس خواندن است را انجام داد.
2. عدم علاقه به رشته تحصیلی می تواند موجب بی رغبتی و بی تفاوتی به مطالعه شود اگر احساس می کنید علاقه ای به این رشته ندارید در مرحله اول با اساتید و کارشناسان در رشته ادبیات مشورت کنید شاید آنها اطلاعاتی را در مورد محاسن آن رشته به شما ارائه کنند که موجب علاقه شما شود و از حالت بی تفاوتی و بی انگیزگی نجات پیدا کنید و در مرحله دوم اگر علیرغم همه مشورت ها احساس می کنید علاقه ای به این رشته ندارید تغییر رشته دهید.
3. دوری از خانه و شهر یا محل سکونت نیز ممکن است برخی از افراد را دچار افسردگی و بی رغبتی به درس و مطالعه کند.
4. آب و هوا و تغییرات جوی نیز ممکن است تأثیر داشته باشد.
5. سوء تغذیه، مشکلات جسمانی یا روانی نیز در بی رغبتی تأثیر دارد بنابراین اگر در این زمینه مشکلاتی هست باید برطرف شود.
6. احساس گناه می تواند نشاط انسان را بگیرد.
7. عشق و علاقه افراطی به افراد خصوصا در این سن گاهی عامل ناهنجاری در تحصیل جوانان می شود.
به توصیه های زیر عمل نمایید.
1. با افراد مثبت نگر، فعال، با نشاط و درس خوان معاشرت کنید و از معاشرت با افرادی که به امور معنوی و علمی توجهی ندارند اجتناب کنید.
2. روزانه نیم الی یک ساعت ورزش مورد علاقه انجام دهید.
3. از قرار گرفتن در تنهایی و بیکاری اجتناب کنید.
4. با اهتمام به مسائل معنوی و مذهبی و شرکت در مراسم مذهبی روحیه معنوی خود را تقویت کنید.
5. از گناه دوری کنید و از رفتن به محیط هایی که فکر و ذهن شما را می رباید اجتناب کنید.
6. در صورت امکان در فرصت هایی که چند روز تعطیل هستید یک مسافرتی را ترتیب دهید و با جمع دوستان مسافرت کنید تا یک تنوع در وضعیت زندگی شما به وجود آید.
7. برای اوقات شبانه روزی خودتان برنامه ریزی کنید و برنامه خود را جوری تنظیم کنید که جای خالی وجود نداشته باشد و برای همه اوقات خود کار خاصی را تعیین کنید.
8. از بروز اینگونه حالات مأیوس نشوید زیرا گاهی اوقات این نوسانات خلقی در انسان به وجود می آید. به عبارت دیگر حالات روحی و خلقی انسان یکنواخت نیست بلکه گاهی اوقات انسان غمگینی و افسردگی را تجربه می کند و این امری طبیعی است بنابراین نگران نشوید البته اگر حالت افسردگی بیش از 6 هفته ادامه پیدا کرد حتما به روان شناس بالینی یا روانپزشک مراجعه کنید.
9. از یکنواختی در روش مطالعه و زندگی اجتناب کنید و یک تنوعی در زندگی خود بدهید.
10. از تلقین این فکر که «من روحیه مطالعه و کار ندارم» یا «من حال مطالعه ندارم» اجتناب کنید بلکه به جای آن به خود تلقین کنید که همانطور که توانستم در کنکور قبول شوم می توانم با موفقیت تحصیلات دانشگاه را با موفقیت به پایان برسانم و انشاءالله فردی مؤثر خواهم بود.
11 . تصمیم بگیرید زندگی جدیدی را با پیدا کردن دوستان جدید و ایجاد فضای جدیدی برای تحصیل و زندگی ایجاد نمایید و با برنامه ریزی و انجام کارهای مثبت شور تازه ای به خود بدهید و به گذشته فکر نکنید.
از خصوصیات دین مقدس اسلام این است که در هر حال و هر شغل و هر مکانی می توان در عین اشتغال به کار و تلاش , غرق در عبادت بود و به آن کار انگیزه الهی و خدایی بخشید. حدیث شریف ((انما الاعمال بالنیات )), (بحارالانوار, ج 70, ص 212, ح 40)
راه گشای بسیاری از این مشکلات است و یادآوری میکند که چیزی که مهم است به خداوند توجه داشتن و با یاد او و عشق و محبت او در زندگی گام برداشتن است . کشاورزی که با چنین نیتی در مزرعه از سر و رویش عرق جاری است و کارگری که برای تأمین نیازمندی زندگی خود و خانواده اش کارهای سختی را انجام می دهد می تواند با همین نیت که به اعمال و فعالیت های او رنگ خدایی می دهد خود را به مبدأ قدرت و عظمت و رحمت متصل نماید و خود را در حال عبادت ببیند. دانشجویی که هدفش از درس خواندن به دست آوردن تخصص و رفع مشکلات مملکت و قطع وابستگی به بیگانگان و خدمت به مردم و خلق خداست و با همین انگیزه و با توجه به خداوند و ایجاد ارتباط با او درس می خواند و از طرفی می خواهد از نظر اقتصادی کل بر جامعه و محتاج دیگران نباشد و یا زن و فرزند خود را از روزی حلال تأمین نماید. کارش مورد رضایت خداوند است و عبادت محسوب می گردد چون هدف از عبادت , نزدیکی و قرب انسان با خداوند متعال و ایجاد ارتباط با اوست که با چنین نیتی می توان هر عملی را به عبادت تبدیل کرد. و به طور کلی کسب روزی حلال در ثواب با جهاد و جنگ در راه خداوند همسنگ شمارده شده چه رسد به خدمت به جامعه اسلامی و مسلمین.
P}عبادت به جز خدمت خلق نیست{E}به تسبیح و سجاده و رلق نیست{P
(بوستان سعدی)
انسان آفریده شده تا خدا را عبادت کند (ذاریات، آیه 56). عبادت هم مانند سایر دستورات دینی، هم جنبه فردی دارد و هم جنبه اجتماعی. نمازی که به فرموده امیر بیان(ع) نزدیک کننده ترین وسیله به آستان الهی است V}(«الصلاه قربان کل تقی» نهج البلاغه فیض الاسلام، ص 1152){V به صورت دسته جمعی توصیه شده است.
راهکارهاى زیر براى تقویت اراده سفارش مىشود: T}یک. تعیین هدف یا اهداف؛{T ابتدا هدف و یا اهداف دقیق و مشخص خود را از زندگى یا کارى که مىخواهد انجام دهد، براى خود ترسیم کنند. طبیعى است این هدف، باید شفاف، معقول، قابل دستیابى، بدون افراط و تفریط، مطابق توان و استعداد خود واقع بینانه باشد؛ نه آرمانى و بلند پروازانه و خارج از توانایىهاى وى! در غیر این صورت وقتى با مشکلات و سختىهاى طاقت فرسا و خارج از توان خود، رو به رو شوید و با شکستهاى احتمالى به هدف مورد نظر دست نیابید؛ ناامید و دلسرد شده و از ادامه کار منصرف مىگردید. همچنین از انجام کارهاى دیگر منصرف شده و خود را ناتوان و بىاراده مىبینید!! T}دو. شناخت توانایىها و استعدادها؛{T همه ما در وجود خود، از استعدادهایى برخورداریم؛ کافى است این نیروها را بشناسیم و براى رسیدن به هدف، آنها را به کار گیریم. T}سه. برنامهریزى؛{T باید براى تمام کارها و فعالیتهاى شبانه روزى، برنامهاى مدون و منظّم داشته باشید. بدین منظور از جدولى استفاده کنید که در ستون افقى آن، ساعات شبانه روز و در ستون عمودى، ایام هفته را یادداشت و تمام کارهاى روزانه را در آن درج کنید (از خواب و استراحت تا عبادت، ورزش، مطالعه و …). هر فعالیتى را در زمان خاص خود در جدول بنویسید و هیچ زمانى را بدون کار خالى نگذارید. هر روز صبح با نگاهى به آن برنامه، به اجراى دقیق آن بپردازید و شبها قبل از خواب، آن را محاسبه و ارزیابى کنید. شایسته است همچون یک محاسبهگر جدى و قاطع، فعالیتهاى روزانه و میزان موفقیت خود در انجام دادن آنها بررسى کنید. در صورت موفقیت، خود را تشویق و در صورت تخلّف و سهلانگارى در اجرا، تنبیه کنید. T}چهار. تلقین؛{T تلقین به خود در تقویت اراده، اثر قابل ملاحظهاى دارد؛ بنابراین هر روز جملاتى را به خود تلقین کنید؛ مانند: «من اراده لازم براى انجام کارهایم را دارم»، «هیچ چیز نمىتواند اراده ام را متزلزل کند»، «آنچه را که به نظرم انجام دادنى است، انجام مىدهم و هیچ قدرتى نمىتواند مرا از آن باز دارد»، «اراده من هر روز محکمتر مىشود»، «بر من لازم است که موفق شوم؛ زیرا موفقیت از آن نیرومندان است» و … . T}پنج. تدریجى بودن تقویت اراده؛{T براى به دست آوردن ارادهاى قوى و محکم، توجه به تدریجى بودن آن و نیاز به تمرین و ممارست، امرى بایسته است. گمان نکنید مىتوانید به طور دفعى و بدون هیچ تلاشى، به آن دست یابید. بنابراین به راه کارهاى عملى زیر توجه کرده، به آنها پاىبند باشید: T}راههاى تقویت اراده{T 1. تلقین به خود، همواره در کارهاى سخت و دشوار به خود تلقین کنید و این عبارات را بگویید که: «من به خوبى مىتوانم این عمل را انجام دهم». 2. هر روز صبح حداقل بیست دقیقه، به طور مرتب و در ساعتى معین ورزش کنید. 3. صبحگاهان، هر زمان که بیدار شدید، بىدرنگ برخیزید و از رختخواب بیرون روید. حتى اگر خواب آلودگى مزاحمتان است، از اتاق بیرون روید و قدرى نرمش کنید تا خواب آلودگى از بین برود. 4. در صورت امکان، چند دقیقه قبل از اذان صبح از خواب بیدار شده، نماز شب بخوانید و اگر در آن وقت بیدار نشدید، قضاى آن را به جا آورید. 5. مقید باشید هر روز تعداد آیات معینى از قرآن را تلاوت کنید (حداقل 30 تا 50 آیه) و در صورت تمایل در هفتههاى بعد، به میزان آن بیفزایید. 6. ترک گناه و مخالفت با هواهاى نفسانى، نقش بسیار مؤثرى در تقویت اراده و نهادینه کردن آن در درون انسان دارد. 7. هرگز در کارها، ناامید نشوید و با حالت تهاجمى، براى پى گیرى و به انجام رساندن کارهاى ناقص و ناموفق، تلاش کنید. 8. کارهایى را که به عهده مىگیرید، ناتمام رها نکنید. آنها را به نحو احسن و تا رسیدن به نتیجه مطلوب ادامه دهید. 9. از پراکنده کارى و آشفتگى در کارها – که موجب به هم ریختگى انجام فکرى مىشود – بپرهیزید و به فعالیتهاى خود تمرکز و انسجام ببخشید. 10. همواره بر خداوند توکل کرده و در همه امور از او استمداد جویید.
دوست عزیز! تجربه نشان داده است، برای حل این مشکل نمیتوان تنها به رهنمودهای کتبی و غیابی بسنده کرد و این مسأله، مانند بسیاری از مشکلات روانی دیگر، به ارتباط مستمر با مشاور نیازمند است؛ ولی اجرای توصیههای زیر در نابود سازی این پدیده سودمند مینماید.
1. باید علل و عوامل ضعف اراده خویش را بشناسید. توجّه کنید ضعف اراده غالباً در عدم اعتماد به بینش و تفکر، عدم شناخت خویش، با ارزش تلقی نکردن خود، عدم امنیت روانی، عدم تدبیر عقلانی در تشخیص امور و تمیز اهم و مهم، شکستهای گذشته و عوامل باز دارنده رشد و قوت نفس مانند محرومیت، سرزنش و رنجهای مستمر ریشه دارد. زدودن هر یک از این عوامل در پرتو سرمایه گزاری و برنامه ریزی ممکن است.
2. باید باور کنید چون دیگر انسانها از توانمندیهای بسیار برخوردارید و از دیگران کمتر نیستید. فراموش نکنید نقاط قوت انسان از نقاط ضعفش بیشتر است و نباید خود را دست کم بگیرد. تصمیم خوب در پرتو تکیه بر قوتها، جبران ضعفها و احساس توانمندی شکل میگیرد.
3. پس از مشورت با افراد ذی صلاح، با توجّه به امکانات و توانمندیهای واقعی خود، برای زندگی تان برنامه ریزی کنید و بکوشید هرگز بی جهت از آن برنامه و نظم سر نپیچید. اوقات استراحت و تفریح و عبادت و همهفعّالیّتها را در این برنامه بگنجانید تا زمانی خالی نماند و توجّه به فرصت بیکاری شما را سمت تأخیر انداختن کارها سوق ندهد.
4. بکوشید برای هر رفتاری انگیزهای قوی داشته باشید و به ویژه از آثار مثبت تصمیمگیریها و رفتارهای خاصّ خویش به طور کامل آگاه شوید.
5. محیط زندگی و موقعیت کاری خود را تغییر دهید و موانع بروز اراده و فعّالیّت را نابود سازید؛ برای مثال در موقعیتی که به سرزنش و متهم شدن به ناتوانی و ناپختگی میانجامد، قرار نگیرید. برای تصمیمگیریها و اقدامات خویش امنیت روانی فراهم آورید تا بتوانید به آرامی در برابر دیگران یا همراه آنان ابراز وجود کنید و برجستگی فکری و فعّالیّت به جا را از طریق تصمیم آشکار سازید.
6. هر کاری را آسان تلقی کنید؛ زیرا در برابر اراده پولادین انسان همه سختیها آسان میگردد. به استقبال کارهای به ظاهر دشوار بروید و به خود تلقین کنید میتوانید در این امور درست تصمیم بگیرید و افتخار موفقیت در انجام آنها را به دست آورید.
7. رضایت خداوند را ملاک هر رفتار و گفتار قرار دهید و از تسلیم شدن در برابر تمایلات پوچ و هواهای نفسانی بپرهیزید. این تسلیم شدنها اراده را ضعیف و متزلزل میسازد. تقوا و رعایت حرمت دستورهای پروردگار برای آرامش روانی و تقویت نفس و اراده بسیار سودمند است.
8. مدتی برنامه ریزی و تصمیمات خود را با فردی ذی صلاح در میان بگذارید و از وی بخواهید مراقب باشد تا در شما دو دلی پیش نیاید و اجرای تصمیمات خویش را به تأخیر نیندازید.
9. از خواب زیاد، پرخوری و دیگر اسباب تنبلی و سستی اراده بپرهیزید و نگذارید دیگران به جای شما تصمیم بگیرند.
10. با کسانی که روحیه و اراده قوی دارند، دوست شوید تا اراده شما نیز قوی گردد.
11. بکوشید تصمیمهاتان را با فردی با تجربه در میان نهید تا از قوت و درستی شان اطمینان یابید. پس از مشورت با این فرد، بر اساس تدبر و اندیشه خود تصمیم بگیرید و بدون از دست دادن فرصت اقدام کنید.
تصمیم باید بر تدبیر و اندیشه و آگاهیهای لازم استوار باشد و به عمل بینجامد. تخلف از این امر جز تلف کردن وقت، پیروی از افکار پوچ و سستی در عمل دستاوردی ندارد و فرد را با زیانهای مادی و معنوی روبه رو میسازد. از این رو، امور یاد شده گناه به شمار میآید.
تردید در تصمیمگیری و تأخیر در عمل سبب از دست رفتن منافع معنوی و مادی فراوان میشود و زیانهای بسیار را به ارمغان میآورد.
12. تصمیمات به جا و پر ارزش گذشتهخود را به یاد آورید و توجّه کنید که چون گذشته برای انجام دادن کارهای مهم آمادگی دارید.
13. در تصمیمها و فعّالیّتهای اسوهها دقّت کنید، در همسان سازی و الگوپذیری جدی باشید تا جرأت انجام کار یابید و توان تصمیمگیری و اجرا در شما تقویت شود.
14. ورزش مستمر و منظم را که در تقویت اراده بسیار مؤثر است، فراموش نکنید.
15. با تصمیمهای آسان در کارهای ساده، به تدریج خود باوری و توانمندی را در خویش پدید آورید و راه را برای تصمیمگیری در امور مشکل و پیچیده هموار سازید.
16. در موضوع مورد نظر تمرکز پیدا کنیدو از اشتغالات ذهنی متعدد بپرهیزید تا تصمیمگیری آسانتر صورت پذیرد.
17. پس از تدبیر و مشورت از عواقب تصمیمهای خود هراسناک نباشید و به خدا توکل کنید. پیامدهای تصمیمهاتان را که از قلمرو اندیشهتان بیرون است و با سامان دادن احتمالهای ضعیف سبب تردید و تزلزل شما میگردد، به خداوند متعال که به بندگانش لطف و رحمت و محبت گسترده دارد، واگذارید و به آنچه پروردگار پیش میآورد، خشنود باشید. خداوند شما را سمت صلاح و مطلوب واقعیتان رهنمون شود.
T}راهکارهای تقویت اراده {T
پیش از بیان راههای تقویت اراده، بهتر است فرد با اراده و در مقابل آن، فرد بیثبات و فاقد اراده را توصیف کنیم. فرد با اراده کسی است که ابتدا درباره کارش به خوبی تأمل میکند، سپس تصمیم به انجام دادن آن میگیرد و با فعالیت و ثبات قدم، آن را اجرا میکند. بنابراین، پافشاری بر تصمیمی غلط یا داشتن میلی بلندپروازانه، ثبات قدم نیست. در مقابل، فردی که دارای اراده ضعیف است، با کمترین مشکل از انجام دادن کارِ خود دلسرد میشود و از انجام دادن آن باز میماند.
برای تقویت اراده، پیمودن مراحل ذیل لازم است:
1. باید کارهای خود را به دقت ارزیابی کنید. در این مرحله، باید به مدت چهار روز و هر روز پنج دقیقه، اعمال و رفتار خود را بسنجید و بررسی کنید که اعمال شما چقدر با اراده است. آیا پس از اراده، پیگیری و ثبات دارید یا احساسات و محرکهای بیرونی شما را متوقف میکند؟ در ضمن، تعیین کنید که چند درصد از اعمال شما، از روی عادت و فاقد اراده است. در این مرحله، پی خواهید برد که اراده شما، دستکم در بعضی موارد، نارسا است و ملاحظه خواهید کرد که اگر بعضی از اعمال شما با اراده قوی انجام شود. بازده بیشتری خواهید داشت و لذا به اهمیت تقویت اراده پی خواهید برد.
2. در مرحله دوم، باید از تلقین استفاده کنید؛ تلقینهای منفی را به تدریج از خود دور کنید و مثلاً جمله «من همیشه کارهای خود را ناتمام رها میکنم» یا «هر چیز کوچکی اراده مرا متزلزل میکند» را از خاطر خود بزدایید. در عوض، به خود تلقین کنید که: «کسب اراده قوی برای من آسان است و من برای به دست آوردن آن خواهم کوشید».
3. هر روز چند کار ارادی برای خود ترتیب دهید. این کارها باید مستلزم جد و جهد واقعی باشد. همچنین این کارها نباید خارج از توانایی فعلی شما باشد؛ برای مثال هر روز صبح برنامهای را برای تمام روز تنظیم کنید. این برنامه باید بدون افراط و زیادهروی باشد. سپس به هر قیمتی آن را دنبال کنید. هیچ چیز نباید مانع کار شما شود.
4. تعداد کارهای ارادی و میزان مشکل بودن آنها را به تدریج افزایش دهید.
5. هر شب، اعمال خود را محاسبه کنید. رفتارهای ارادی موفق و موارد ضعف را یادداشت کنید. در موفقیتها شکرگزار باشید و در صورت ضعف، در صدد رفع آن برآیید.
6. همه نیروهای ما از خدا است، پس باید در برابر موانع، از خداوند کمک جوییم. اراده ما نیز باید در جهت اراده خداوند باشد؛ یعنی، چیزی را اراده کنیم که مورد رضایت و اراده حق تعالی است. افرادی که اراده آنها در جهت معصیت است، ثبات قدم ندارند و زود در برابر مشکلات در میمانند، ولی اگر انسان به دنبال رضای خداوند در جهت انجام وظیفه باشد، مسلما اراده او آهنین و خللناپذیر خواهد شد. ازاینرو، همه دیدیم که امام خمینی(ره) با اراده محکم در برابر همه مشکلات ایستاد و انقلاب را به پیروزی رساند. این اراده محکم، بر اثر طلب رضای الهی و ادای وظیفه دینی پدید آمده بود.
باید توجه داشت که فاصله گرفتن از بدى و گناه و نزدیک شدن به معنویات و قرب خداوند، امرى تدریجى است و محتاج صبر و حوصله فراوان است. انسان باید مانند کوهنوردى باشد که گاهى به قله کوه بلندى که قصد صعود به آن را دارد نگاه مىکند و احساس مىکند هنوز تا قله کوه راه زیادى مانده و از طرفى به دامنه کوه نگاه مىکندو مىبیند از آن فاصله گرفته و این حالت بین ترس و امید را چنان چه در قرآن کریم و روایات معصومین(ع) آمده، همواره در زندگى خود حفظ کند. یعنى هم از این که گاهى توفیق بندگى و دورى از گناه را پیدا کرده امیدوار و خوشحال باشد و هم از این که گاهى دچار لغزش و گناه مىشود، ترسان و بیمناک گردد.
انسانى که گاهى دچار گناه خطا مىگردد و بعد پشیمان مىگردد و خود را ملامت و سرزنش مىکند، به مرحلهاى رسیده که داراى نفس لوّامه و سرزنشگر شده است و یک پله از مرحله نفس اماره یعنى نفسى که به زشتى و بدى امر مىکند و از انجام آن ملول نمىگردد و بیمى ندارد، بالاتر آمده است و این فرد یک قدم به هدف نزدیک شده است و باید خدا را شاکر بود و از او خواست که توفیق رسیدن به مراحل بالاتر و هر چه بیشتر نزدیکتر شدن به خود را به ما عنایت کند.
تجربه نشان داده است، براى حل این مشکل نمىتوان تنها به رهنمودهاى کتبى و غیابى بسنده کرد و این مسأله، مانند بسیارى از مشکلات روانى دیگر، به ارتباط مستمر با مشاور نیازمند است؛ ولى اجراى توصیههاى زیر در نابود سازى این پدیده سودمند مىنماید.
1. باید علل و عوامل ضعف اراده خویش را بشناسید. توجّه کنید ضعف اراده غالباً در عدم اعتماد به بینش و تفکر، عدم شناخت خویش، با ارزش تلقى نکردن خود، عدم امنیت روانى، عدم تدبیر عقلانى در تشخیص امور و تمیز اهم و مهم، شکستهاى گذشته و عوامل باز دارنده رشد و قوت نفس مانند محرومیت، سرزنش و رنجهاى مستمر ریشه دارد. زدودن هر یک از این عوامل در پرتو سرمایه گزارى و برنامه ریزى ممکن است.
2. باید باور کنید چون دیگر انسانها از توانمندىهاى بسیار برخوردارید و از دیگران کمتر نیستید. فراموش نکنید نقاط قوت انسان از نقاط ضعفش بیشتر است و نباید خود را دست کم بگیرد. تصمیم خوب در پرتو تکیه بر قوتها، جبران ضعفها و احساس توانمندى شکل مىگیرد.
3. پس از مشورت با افراد ذى صلاح، با توجّه به امکانات و توانمندىهاى واقعى خود، براى زندگى تان برنامه ریزى کنید و بکوشید هرگز بى جهت از آن برنامه و نظم سر نپیچید. اوقات استراحت و تفریح و عبادت و همهفعّالیّتها را در این برنامه بگنجانید تا زمانى خالى نماند و توجّه به فرصت بیکارى شما را سمت تأخیر انداختن کارها سوق ندهد.
4. بکوشید براى هر رفتارى انگیزهاى قوى داشته باشید و به ویژه از آثار مثبت تصمیمگیرىها و رفتارهاى خاص خویش به طور کامل آگاه شوید.
5. محیط زندگى و موقعیت کارى خود را تغییر دهید و موانع بروز اراده و فعّالیّت را نابود سازید؛ براى مثال در موقعیتى که به سرزنش و متهم شدن به ناتوانى و ناپختگى مىانجامد، قرار نگیرید. براى تصمیمگیرىها و اقدامات خویش امنیت روانى فراهم آورید تا بتوانید به آرامى در برابر دیگران یا همراه آنان ابراز وجود کنید و برجستگى فکرى و فعّالیّت به جا را از طریق تصمیم آشکار سازید.
6. هر کارى را آسان تلقى کنید؛ زیرا در برابر اراده پولادین انسان همه سختىها آسان مىگردد. به استقبال کارهاى به ظاهر دشوار بروید و به خود تلقین کنید مىتوانید در این امور درست تصمیم بگیرید و افتخار موفقیت در انجام آنها را به دست آورید.
7. رضایت خداوند را ملاک هر رفتار و گفتار قرار دهید و از تسلیم شدن در برابر تمایلات پوچ و هواهاى نفسانى بپرهیزید. این تسلیم شدنها اراده را ضعیف و متزلزل مىسازد. تقوا و رعایت حرمت دستورهاى پروردگار براى آرامش روانى و تقویت نفس و اراده بسیار سودمند است.
8. مدتى برنامه ریزى و تصمیمات خود را با فردى ذى صلاح در میان بگذارید و از وى بخواهید مراقب باشد تا در شما دو دلى پیش نیاید و اجراى تصمیمات خویش را به تأخیر نیندازید.
9. از خواب زیاد، پرخورى و دیگر اسباب تنبلى و سستى اراده بپرهیزید و نگذارید دیگران به جاى شما تصمیم بگیرند.
10. با کسانى که روحیه و اراده قوى دارند، دوست شوید تا اراده شما نیز قوى گردد.
11. بکوشید تصمیمهاتان را با فردى با تجربه در میان نهید تا از قوت و درستى شان اطمینان یابید. پس از مشورت با این فرد، بر اساس تدبر و اندیشه خود تصمیم بگیرید و بدون از دست دادن فرصت اقدام کنید.
تصمیم باید بر تدبیر و اندیشه و آگاهىهاى لازم استوار باشد و به عمل بینجامد. تخلف از این امر جز تلف کردن وقت، پیروى از افکار پوچ و سستى در عمل دستاوردى ندارد و فرد را با زیانهاى مادى و معنوى روبه رو مىسازد. از این رو، امور یاد شده گناه به شمار مىآید.
تردید در تصمیمگیرى و تأخیر در عمل سبب از دست رفتن منافع معنوى و مادى فراوان مىشود و زیانهاى بسیار را به ارمغان مىآورد.
12. تصمیمات به جا و پر ارزش گذشتهخود را به یاد آورید و توجّه کنید که چون گذشته براى انجام دادن کارهاى مهم آمادگى دارید.
13. در تصمیمها و فعالیتهاى اسوهها دقّت کنید، در همسان سازى و الگوپذیرى جدى باشید تا جرأت انجام کار یابید و توان تصمیمگیرى و اجرا در شما تقویت شود.
14. ورزش مستمر و منظم را که در تقویت اراده بسیار موءثر است، فراموش نکنید.
15. با تصمیمهاى آسان در کارهاى ساده، به تدریج خود باورى و توانمندى را در خویش پدید آورید و راه را براى تصمیمگیرى در امور مشکل و پیچیده هموار سازید.
16. در موضوع مورد نظر تمرکز پیدا کنید و از اشتغالات ذهنى متعدد بپرهیزید تا تصمیمگیرى آسانتر صورت پذیرد.
17. پس از تدبیر و مشورت از عواقب تصمیمهاى خود هراسناک نباشید و به خدا توکل کنید. پیامدهاى تصمیمهاتان را که از قلمرو اندیشهتان بیرون است و با سامان دادن احتمالهاى ضعیف سبب تردید و تزلزل شما مىگردد، به خداوند متعال که به بندگانش لطف و رحمت و محبت گسترده دارد، واگذارید و به آنچه پروردگار پیش مىآورد، خشنود باشید. خداوند شما را سمت صلاح و مطلوب واقعىتان رهنمون شود.
18- تقویت اراده و تصمیم جدى براى گام برداشتن در جاده بندگى و اطاعت امر الهى و بىتوجهى به وسوسههاى شیطان و هوا و هوسها از طریق شناخت شیطان و مکائد شیطان و راه کمال انسان, شناخت دین , خداوند و شناخت های دیگری که در این راه نیاز است.
19- یاد و ذکر خداوند به معناى وسیع آن که مهمترین یاد همان انجام واجبات و ترک محرمات است. یکی از مهمترین نمونه های ذکر، تلاوت قرآن است. سعی کنید از هر فرصتی برای این منظور استفاده کرده، آیات قرآن را با توجه به معانی و مفاهیم آن قرائت نمائید. مخصوصا شبها سوره واقعه را بخوانید. در باره فضیلت تلاوت این سوره از پیامبر عظیم الشأن اسلام نقل شده که فرمود: کسی که سوره واقعه را بخواند، نوشته می شود که این فرد از غافلان نیست.V}(تفسیر مجمع البیان، ج9 ص212، به نقل از تفسیر نمونه، ج23 ص194){V
به قول حافظ (علیه الرحمه):
P}زاهد ار رندی حافظ نکند فهم چه باک{E}دیو بگریزد از آن قوم که قرآن خوانند{P
20- تماس دایم و توسل با بندگان برگزیده او از طریق زیارت و توسلات و خواندن دعاها.
21- ارتباط و تماس و دوستى با کسانى که بنده خوب خدا مىباشند و دیدن و همنشینى با آنها ما را به یاد خوبىها و به یاد خداوند مىاندازد و اراده ما را برای اینکه مانند آنها انتخاب کنیم تقویت می کند.
22- مطالعه کتابهایى که سطح بینش انسان را نسبت به عالم و جهان آفرینش و مبدأ و معاد بالا ببرد و اصول اعتقادى صحیح و صاف را به انسان بیاموزد و او را با معارف و تعالیم دینى بیش از پیش آشنا نماید، مانند کتابهاى استاد شهید مطهرى و نیز کتابهاى شیهد آیتالله دستغیب شیرازى.
23- ترک زمینه های گناه: این خود زیرمجموعهاى دارد که مهمترین آن عبارت از است:
* کنترل چشم: دقیقا باید مواظب چشم خود بود که مبادا به نامحرم و کلاً هر آنچه که شهوتانگیز است، نگاه شود. عن الصادق(ع): «النظر سهم من سهام ابلیس مسموم و کم من نظره اورثت حسره طویله؛ نظر دوختن تیرى مسموم از تیرهاى ابلیس است و چه بسا نگاهى که حسرت درازمدتى را (در دل) به ارث بگذارد»، (سفینهالبحار، شیخ عباسى قمى، ماده نظر).
تا حد امکان انسان از حضور در مجالس مختلط یا برخورد با نامحرم پرهیز نماید.
کنترل چشم تابعى از روح تقواست که اگر در آدمى پدیدار شد به تبع آن کنترل چشم نیز به دنبال آن خواهد آمد و راهى که صددرصد گناه نکردن در تمام زندگى را تضمین کند براى افراد عادى بشر چیز سهلى نیست؛ زیرا انسان موجودى مختار و داراى تمایلات گوناگون است. بلى با عزمى آهنین و مبارزهاى دائمى با نفس تدریجا مىتوان به چنین جایگاه رفیعى دست یافت. موارد زیر در این زمینه بسیار سودمند است، ولى هیچ یک را تضمین قطعى نمىتوان به حساب آورد. بلکه تضمین نهایى، در نفس و عزم راسخ خود انسان است:
بهترین راه منصرف کردن نگاه و دید و یا بازداشتن نگاه از تیزى و خیره نمودن است. حضرت على(ع) فرمود: «کسى که چشم خود را پایین اندازد، دلش آسوده گردد، تأسف کمتر خورد و از نابودى در امان ماند»، (غرر الحکم، ص 9122 – 9125). همچنین مىفرماید: «هر که نگاههایش پاک باشد، اوصافش نیکو شود»؛ «کسى که عنان چشم خود را رها کند، زندگىاش را به زحمت مىاندازد»؛ «کسى که نگاههایش پیاپى باشد، حسرتهایش دائمى و پیاپى خواهد بود»، (تحفالعقول، ص 97) و نیز فرمود: «بسا هوسى از نیم نگاهى حاصل است»، (بحارالانوار، ج 71، ص 293).
در قرآن کریم آمده است: «اى پیامبر! به مؤمنان و مؤمنات بگو که در مقابل نامحرم چشمهاى خود را بپوشانند و نگاه خیره نکنند»، (نور، آیات 31 – 30). گفتنى است که نگاه همراه با تیزى و خیرگى، نگاهى است که انسان زیبایى و زشتى طرف مقابل را تشخیص دهد.
* کنترل گوش: باید از شنیدنىهایى که ممکن است به حرام منجر شوند و زمینهساز حرام هستند پرهیز شود. مانند نوار موسیقى، صداى شهوتانگیز نامحرم و…
* ترک مصاحبت با دوستان ناباب: دوستانى که باعث مىشوند انسان مزه گناه را مزمزه کند، در واقع دشمن هستند و باید از آنها پرهیز کرد.
از امام سجاد(ع) نقل شده: «النهى عن مصاحبه خمسه و محادثتهم و مرافقتهم فى طریق و هم الکذاب والفاسق والبخیل والاحمق والقاطع لرحمه؛ حضرت از همراهى و سخن گفتن و رفیق بودن با پنج کس را نهى فرموده: کذاب، گناهکار، بخیل، احمق و کسى که قطع رحم کرده است»، (همان، ماده صحب).
البته اینها از مهمترین زمینههاى گناه هستند که باید ترک شوند ولى کلاً هر چیزى که زمینه گناه را فراهم مىکندباید ترک شود.
– ترک فکر گناه: ترک زمینه گناه سهم به سزایى در ترک فکر گناه دارد ازاینرو هر چه بیشتر و دقیقتر زمینه گناه ترک شود فکر گناه کمتر به سراغ انسان مىآید. این فکر گناه است که شوق در انسان ایجاد مىنماید و بعد از شوق ارادهى عمل سپس خود گناه محقق مىشود، مسلما تا اراده و شوق و میل نسبت به کارى نباشد انسان مرتکب آن کار نمىگردد.
هر گاه فکر گناه و وسوسه آن به ذهن آمد بلافاصله آن را از لوح ذهن خارج کردن و توجه خود رابه خدا و امور شریفه مشغول داشتن .
جدیت و موفقیت در این امر پیروزی بزرگی است و در واقع دفع دشمن شیطان نفس از همان خاکریز اول است .
قرآن مجید در وصف پارسایان می فرماید: A}«ان الذین اتقوا اذا مسهم طائف من الشیطان تذکروا فاذاهم مبصرون{A; پرهیزگاران چون گرفتار وسوسه شیطان شوند هماندم متذکر (یاد خدا) شده و بصیرت یابند» V}(اعراف, آیه 201){V
24- اشتغال به برنامه شبانهروزى: حتما باید شبانهروز خود را با برنامهریزى صحیح و متناسب وضع روحى و جسمى خود پر کنید و هیچ ساعت بیکارى نداشته باشید تا نفس شما را مشغول کند. در اوقات بیکارى وسوسههاى نفس و شیطان به سراغ انسان مىآید و او را به فکر گناه و سپس به خود گناه مىکشاند قال امیرالمؤمنین على(ع): «ان هذه النفس لاماره بالسوء، فمن اهملها، جمحت به الى المآثم؛ براستى و حقیقت که این نفس (انسانى) پیوسته و مرتب به بدى امر مىکند در نتیجه هر کس آن را به خود واگذارد (و به کارى نگمارد) نفس او را به سمت گناهان مىکشاند»، (الغرر والدرر، باب النفس به نقل از سرالاسراء، استاد على سعادتپرور، ج 1، ص 544، ح 4).
25- روزه گرفتن: روزه گرفتن قواى حیوانى و شهوانى انسان را تضعیف مىکند اگر قواى شهوانى ضعیف گشت قهرا فکر گناه هم کمرنگ مىشود. عن ابى جعفر(ع) قال: «اذا شبع البطن طغى؛ هرگاه شکم پر شود طغیان مىکند، (المحجهالبیضاء، ملا محسن فیض کاشانى، ج 5، ص 150). مفهومش این است اگر شکم بر نشود طغیان نمىکند و بهترین قسم جوع و گرسنگى همان روزه گرفتن است.
تذکر این نکته بسیار ضرورى است که اولاً: روزه نباید براى بدن ضررى داشته باشد وگرنه شرعا حرام است. ثانیا: براى کارهاى روزمره مخل نباشد. ثالثا: اگر نه مضر بود ونه مخل فقط روزهاى دوشنبه و پنجشنبه باشد نه بیشتر ولى در هر صورت اگر براى روزه گرفتن عذرى است مورد بعدى یعنى ورزش دو برابر شود.
26- ورزش: هر روز ورزش لازم است البته آن ورزشهایى باشد که براى بدن ضررى ندارد مثل نرم دویدن و نرم طناب زدن و انجام حرکتهاى کششى و اگر براى روزه گرفتن عذرى هست زمان ورزشى دوبرابر شود مثلاً از بیست دقیقه به چهل دقیقه افزایش یابد.
27- یاد مرگ: این یکى دیگر از چیزهاى بسیار مفید است که فکر گناه را یا از بین مىبرد و یا کم مىکند که این به شدت و ضعف فرو رفتن در فکر مرگ بستگى دارد اگر انسان با این واقعیت انس بگیرد و مردن را باور دل سازد نقشى سازنده و بالا برنده دارد. قال امیرالمؤمنین على(ع): «اذکروا هادم اللذات و منغض الشهوات و داعى الشتات؛ یاد کنید (مرگ را) درهم کوبنده لذات را و تیره و تلخ کننده شهوات را و دعوت کننده جدایىها را»، (الغرر والدرر، باب الموت، به نقل از سرالاسراء، استاد على سعادتپرور، ج 2، ص 159).
یاد مرگ دل را از تعلق به شهوات جدا مىسازد و انسان را از گناه و فکر گناه باز مىدارد آنچه که بسیار مهم است این است که اولاً این فکر هر روز و مستدام باشد اگر شبانهروزى نیمساعت باشد کافى است ثانیا در مکان خلوتى باشد مخصوصا اگر آن مکان خلوت خود محیط قبرستان باشد به هر گونه که این فکر در مرگ با جان عجین شود و باور دل گردد بسیار مطلوب است مثلاً یکى از کیفیتهاى فکر در مرگ را یکى از بزرگان چنین مىفرمود: تمام خاطرات تلخ و شیرین گذشته را در حد امکان مثل یک فیلم از ذهن بگذراند و به خود بباوراند که همه اینها گذشت و چند روز باقى مانده عمر هم مىگذرد لحظات جان دادن، وقتى که خویشان و نزدیکان را رها مىسازد و از تمام تلخ و شیرینىها وداع مىکند و… همه و همه را به خوبى تأمل کند تا دل بلرزد و چشم بگرید.
28- مطالعه و تفکر پیرامون عواقب سوئ و وخیم گناه. (در این رابطه مطالعه کتب پیرامون معاد بسیار نافع و لازم است)
29- استمداد از خداوند و دعا و نیایش که فرمود: «اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود هیچ کدام به فضیلت و تزکیه روی نمی آوردید» H}(و لو لا فضل الله علیکم و رحمته ما زکی منکم من احد ابدا و لکن الله یزکی من یشاء){H؛V}(نور، آیه 21){V
30- جایگزین سازی اعمال و عادات نیکو; مانند شرکت دائمی در نماز جماعت، نماز شب، زیارت اهل قبور و دعا. «ان الحسنات یذهبن السیئات»V}(هود، آیه 114){V ; خوبی ها سرانجام میدان را بر بدی ها تنگ خواهد کرد و آنها را از بین خواهد برد.
31- محاسبه نفس همه روزه و در صورت رخداد خطا خود را محاکمه و توبیخ نمودن و بلافاصله استغفار کردن.
32- مطالعه پیرامون زندگی پارسایان و زاهدان و مطالعه کتب اخلاقی و … .
سخن آخر این است که این دستورات وقتى نتیجه مىبخشد که هر چه دقیقتر به آن عمل شود زمان نتیجه آن بستگى به شرایط و خصوصیات افراد دارد، ازاینرو پىگیر زمان نتیجه نباید بود فقط هم و غمّ صرف عمل به دستورات شود.
کتب زیر سفارش مىشود:
1- نردبان آسمان (دروس اخلاق حضرت آیت الله بهاءالدینى)، تدوین و ویرایش: اکبر اسدى
2- سلوک معنوى، تدوین و ویرایش: آقاى اکبر اسدى
3- خودشناسى براى خودسازى، محمد تقى مصباح یزدى
معناى مطالعه این کتب عمل کردن به آن از آغاز تا پایان نیست بلکه براى عمل به دستورالعملهاى اخلاقى ترتیبى لازم است که باید با علماى بزرگ اخلاق یا همین نهاد نمایندگى مشورت شود.
نکته مهم این است که در راه بندگى خدا نباید بیش از حد معمول به خود فشار وارد آورد بلکه باید حریم واجبات و محرمات را رعایت نمود و مستحبات را بنا به گفته روایات در هنگام سرحال بودن و نشاط انجام داد و بیشتر به کیفیت عبادات و اخلاص و توجه و حضور در آنها اهمیت داد تا کمیت و مقدار آنها.
امیدوارم همواره موفق باشید و در آینده با نامه ما را از موفقیتهاى خود آگاه سازید.